Köşk
İLÇE ADININ KAYNAĞI
İl merkezine 18 km uzaklıkta bulunan Köşk hakkındaki bilgilere, Menderes Nehri' ne yakın kısımlardan tepelere kadar çok geniş bir alanda yapılan kazılar ve araştırmalar sonucunda ulaşılmaktadır. Bazı taşlar ve kayalar üzerinde ortaya çıkan resim ve yazılara göre, Köşk' ün tarihi Etiler (Hitit) zamanına kadar gitmektedir. Evliya Çelebi, "Seyahatname' sinde; "Cimşid' in tahtı Köşk' te idi" diye yazmakta ve yine aynı eserde, 1653 yılındaki deprem sonucu göçtüğü için halk arasında "Göçük" dendiği ve "göçük" kelimesinin "Köşk" haline geldiği belirtilmekte ise de "Küçük Asya" kitabındaki 1530 yılının haritasında Köşk adı geçmektedir.
İLÇENİN KISA TARİHİ
Araştırmalara göre birçok uygarlığın izlerini taşıyan yöre, sırasıyla Hitit (Eti) Frigya, Lidya, Pers, Roma, Bizans dönemlerini yaşamış, daha sonra da Selçukluların ve Osmanlıların egemenliğine girmiştir. I. Dünya Savaşı ve Milli Mücadele yıllarında en çetin, en acımasız olayların yaşandığı bölge, efe ve zeybeklerin üstün gayretleri ve vatanperverlikleri sayesinde 6 Eylül 1922 tarihinde işgalden kurtarılmıştır. Bu nedenle, 6 Eylül Köşk’ ün “Kurtuluş Günü” olarak çeşitli törenlerle kutlanmaktadır. Yörenin tarihi ile ilgili ilk bilgiler, Hititlerin bırakmış oldukları höyük ve mağaradaki kalıntılar ile kralların yıllıklarından elde edilmektedir.
M.Ö. 1200 yıllarında Friglerin, İllirya saldırılarından kaçarak, boğazlar üzerinden Anadolu’ ya gelmeleri, Büyük Menderesin yukarı platosuna yerleşip devlet kurmaları ve Hititleri yıkmalarıyla bölge Frig hâkimiyetine girdi. Friglerin kurdukları devlet, M.Ö. 676’ da yıkılınca, kıyı şeridi hariç olmak üzere, bölgeye Lidyalılar hâkim oldu. Bölge, Lidya Kralı Kresus zamanında altın çağını yaşadı, aynı kralın Pers Kralı Kuros (Kiruz) ile yaptığı savaşı kaybetmesiyle Pers (İran) hâkimiyetine girdi. Ancak, Perslerin sert yönetimi ve hoşgörüsüz davranışları, karışıklıklara yol açtı. M.Ö. 500 yıllarındaki karışıklıklar, yöre halkının bir kısmının Mezopotamya’ ya sürülmesi, kalanların ise köle yapılmasıyla sona erdirildi. Ancak kısa zaman sonra Büyük İskender’ in geniş fetih siyasetine dayanamayan Perslerin yenilgisiyle bölge, Makedonya İmparatorluğu’ nun hâkimiyetine girdi.
Büyük İskender, yapacağı seferler için bölgesi üs olarak kullandığı. Makedonya İmparatorluğu’ nun yıkılıp, İskender’ in ölümüyle parçalanmasından sonra Bergama Krallığı yöreye hâkim oldu. Bergama Krallığı’ nın da sona ermesiyle bölgede Roma hâkimiyeti başladı Böylece 200 yıl süren Helenistik dönem sona erdi, Roma çağı başladı. (M.Ö.133). Romalıların Batı Anadolu’ ya hâkim olma süreci, M.Ö. 192’ de başlayan ve M.Ö. 70 yılında biten saldırılardır. Roma orduları Efes üzerinden Aydın topraklarına girerek Söke-Milet önünde Menderes Nehri’ ni geçtikten sonra Dalama, Yenipazar, Köşk üzerinden ilerleyerek Nazilli-Esenköy-Arpaz Kalesi önüne gelmiştir. Kısa sürede, Arpaz Alinda Alabanda, Afrodisias, Trail Priyen Milet, Nyssa (Sultanhisar) ve Magnezi gibi Aydın yöresinin önemli kentleri işgal edilmiştir.
İdare, yöreye atanan valilerce sağlanmıştır. Roma İmparatorluğu sınırları içerisinde Hıristiyanlığın yayılmaya başladığı dönemde bölgeye gönderilen Hıristiyan papazlar ile Hıristiyanlığı yayma politikaları izlemiştir. (Saint Paul Kilisesi). M.S. 395 yılında yöre, Roma İmparatorluğu’ nun ikiye ayrılmasıyla, Doğu Roma’ nın (Bizans) hâkimiyeti altında kalmış ve Bizans’ ın bölgedeki hâkimiyeti Selçukluların Anadolu’ daki etkili akınları başlayıncaya kadar devam etmiştir.11. Yüzyılda Ege kıyılarını ele geçiren Aydınoğulları, burada hâkimiyet kurdular. Bu bölgedeki hâkimiyet, Haçlılar ile Türkler arasında el değiştirmiş ise de ilk Türk Amirali Çaka Bey’ in de yardımlarıyla Anadolu Selçukluları bölgeyi tekrar fethetmiştir (1176-1177).
Anadolu Selçuklu hâkimiyetinin zayıflamasıyla bölgede Menteşe ve Germiyan Beylikleri kurulmuştur. Germiyan Beyi Yakup Bey, Subaşısı Aydın oğlu Mehmet Bey’ i bölgeye göndermiştir. 1307’ de Birgi’ yi alan Mehmet Bey, Birgi Bey’ in kızıyla evlenerek onun askerleri ve topraklarıyla Aydınoğullarına katılmasını sağlamıştır. Oğlu Süleyman Şah’ ın da Menteş Bey’ in kızı ile evlenmesiyle Köşk ile birlikte Karacasu, Bozdoğan, Atça, Sultanhisar, Umurlu ve yöresi Aydınoğlu Mehmet Bey’ in hâkimiyetine geçmiştir.
Tarih boyunca birçok kez el değiştiren yörede bulunan Köşk, 9 Mayıs 1990 tarihinde kabul edilen, 20 Mayıs 1990 tarih ve 20523 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3644 sayılı kanun ile ilçe olmuştur.
İl merkezine 18 km uzaklıkta bulunan Köşk hakkındaki bilgilere, Menderes Nehri' ne yakın kısımlardan tepelere kadar çok geniş bir alanda yapılan kazılar ve araştırmalar sonucunda ulaşılmaktadır. Bazı taşlar ve kayalar üzerinde ortaya çıkan resim ve yazılara göre, Köşk' ün tarihi Etiler (Hitit) zamanına kadar gitmektedir. Evliya Çelebi, "Seyahatname' sinde; "Cimşid' in tahtı Köşk' te idi" diye yazmakta ve yine aynı eserde, 1653 yılındaki deprem sonucu göçtüğü için halk arasında "Göçük" dendiği ve "göçük" kelimesinin "Köşk" haline geldiği belirtilmekte ise de "Küçük Asya" kitabındaki 1530 yılının haritasında Köşk adı geçmektedir.
İLÇENİN KISA TARİHİ
Araştırmalara göre birçok uygarlığın izlerini taşıyan yöre, sırasıyla Hitit (Eti) Frigya, Lidya, Pers, Roma, Bizans dönemlerini yaşamış, daha sonra da Selçukluların ve Osmanlıların egemenliğine girmiştir. I. Dünya Savaşı ve Milli Mücadele yıllarında en çetin, en acımasız olayların yaşandığı bölge, efe ve zeybeklerin üstün gayretleri ve vatanperverlikleri sayesinde 6 Eylül 1922 tarihinde işgalden kurtarılmıştır. Bu nedenle, 6 Eylül Köşk’ ün “Kurtuluş Günü” olarak çeşitli törenlerle kutlanmaktadır. Yörenin tarihi ile ilgili ilk bilgiler, Hititlerin bırakmış oldukları höyük ve mağaradaki kalıntılar ile kralların yıllıklarından elde edilmektedir.
M.Ö. 1200 yıllarında Friglerin, İllirya saldırılarından kaçarak, boğazlar üzerinden Anadolu’ ya gelmeleri, Büyük Menderesin yukarı platosuna yerleşip devlet kurmaları ve Hititleri yıkmalarıyla bölge Frig hâkimiyetine girdi. Friglerin kurdukları devlet, M.Ö. 676’ da yıkılınca, kıyı şeridi hariç olmak üzere, bölgeye Lidyalılar hâkim oldu. Bölge, Lidya Kralı Kresus zamanında altın çağını yaşadı, aynı kralın Pers Kralı Kuros (Kiruz) ile yaptığı savaşı kaybetmesiyle Pers (İran) hâkimiyetine girdi. Ancak, Perslerin sert yönetimi ve hoşgörüsüz davranışları, karışıklıklara yol açtı. M.Ö. 500 yıllarındaki karışıklıklar, yöre halkının bir kısmının Mezopotamya’ ya sürülmesi, kalanların ise köle yapılmasıyla sona erdirildi. Ancak kısa zaman sonra Büyük İskender’ in geniş fetih siyasetine dayanamayan Perslerin yenilgisiyle bölge, Makedonya İmparatorluğu’ nun hâkimiyetine girdi.
Büyük İskender, yapacağı seferler için bölgesi üs olarak kullandığı. Makedonya İmparatorluğu’ nun yıkılıp, İskender’ in ölümüyle parçalanmasından sonra Bergama Krallığı yöreye hâkim oldu. Bergama Krallığı’ nın da sona ermesiyle bölgede Roma hâkimiyeti başladı Böylece 200 yıl süren Helenistik dönem sona erdi, Roma çağı başladı. (M.Ö.133). Romalıların Batı Anadolu’ ya hâkim olma süreci, M.Ö. 192’ de başlayan ve M.Ö. 70 yılında biten saldırılardır. Roma orduları Efes üzerinden Aydın topraklarına girerek Söke-Milet önünde Menderes Nehri’ ni geçtikten sonra Dalama, Yenipazar, Köşk üzerinden ilerleyerek Nazilli-Esenköy-Arpaz Kalesi önüne gelmiştir. Kısa sürede, Arpaz Alinda Alabanda, Afrodisias, Trail Priyen Milet, Nyssa (Sultanhisar) ve Magnezi gibi Aydın yöresinin önemli kentleri işgal edilmiştir.
İdare, yöreye atanan valilerce sağlanmıştır. Roma İmparatorluğu sınırları içerisinde Hıristiyanlığın yayılmaya başladığı dönemde bölgeye gönderilen Hıristiyan papazlar ile Hıristiyanlığı yayma politikaları izlemiştir. (Saint Paul Kilisesi). M.S. 395 yılında yöre, Roma İmparatorluğu’ nun ikiye ayrılmasıyla, Doğu Roma’ nın (Bizans) hâkimiyeti altında kalmış ve Bizans’ ın bölgedeki hâkimiyeti Selçukluların Anadolu’ daki etkili akınları başlayıncaya kadar devam etmiştir.11. Yüzyılda Ege kıyılarını ele geçiren Aydınoğulları, burada hâkimiyet kurdular. Bu bölgedeki hâkimiyet, Haçlılar ile Türkler arasında el değiştirmiş ise de ilk Türk Amirali Çaka Bey’ in de yardımlarıyla Anadolu Selçukluları bölgeyi tekrar fethetmiştir (1176-1177).
Anadolu Selçuklu hâkimiyetinin zayıflamasıyla bölgede Menteşe ve Germiyan Beylikleri kurulmuştur. Germiyan Beyi Yakup Bey, Subaşısı Aydın oğlu Mehmet Bey’ i bölgeye göndermiştir. 1307’ de Birgi’ yi alan Mehmet Bey, Birgi Bey’ in kızıyla evlenerek onun askerleri ve topraklarıyla Aydınoğullarına katılmasını sağlamıştır. Oğlu Süleyman Şah’ ın da Menteş Bey’ in kızı ile evlenmesiyle Köşk ile birlikte Karacasu, Bozdoğan, Atça, Sultanhisar, Umurlu ve yöresi Aydınoğlu Mehmet Bey’ in hâkimiyetine geçmiştir.
Tarih boyunca birçok kez el değiştiren yörede bulunan Köşk, 9 Mayıs 1990 tarihinde kabul edilen, 20 Mayıs 1990 tarih ve 20523 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3644 sayılı kanun ile ilçe olmuştur.
